Efaki
Από την Πρώτη Φορά Μαμά
Για το bullying στα σχολεία έχουν χυθεί τόνοι και τόνοι μελάνης. Διαβάζεις, συγχύζεσαι, περνάς στο επόμενο άρθρο και τα αφήνεις όλα να κοιμούνται στη λήθη. Μέχρι τη στιγμή που το θέμα χτυπάει και τη δική σου πόρτα κι αρχίζεις να το παίρνεις λίγο πιο στα σοβαρά.
Τις προάλλες μου μίλησε η Δανάη για έναν συμμαθητή της, ας τον ονομάσουμε Γιάννη. Η Δανάη είναι 5 χρονών και πηγαίνει στο νηπιαγωγείο. Και ο Γιάννης, απ’ όσο μπόρεσα να μάθω είναι ένα παιδί ιδιαίτερα κινητικό, με δυσκολία συγκέντρωσης και πιθανά κάποια διαταραχή. Και τα υπόλοιπα παιδιά της τάξης, τα 5 χρονών παιδιά, έμαθα πως τον χλευάζουν συστηματικά, δεν παίζουν μαζί του, τον αποκαλούν μωρό και του λένε να γυρίσει στον παιδικό σταθμό.
Επίσης, έχουν επινοήσει ένα παιχνίδι που λέγεται “Ο Γιάννης κυνηγάει την μπάλα” ή κάπως έτσι, που μαζεύονται όλοι μαζί και βάζουν το Γιάννη να κυνηγάει την μπάλα. Τα άκουγα όλα αυτά και πονούσε η καρδιά μου. Σκεφτόμουν πως θα μπορούσε να είναι δικό μου παιδί ο Γιάννης. Σκεφτόμουν πως μπορεί αύριο μεθαύριο να βάλουν τη Δανάη να κυνηγάει την μπάλα και να γελάνε εις βάρος της. Σκεφτόμουν πως ο Γιάννης είναι και δικό μου παιδί.
Μετά μου ήρθαν μνήμες τα δικά μου παιδικά χρόνια. Μπορεί να μην είχε ανακαλυφθεί τότε τη λέξη bullying όμως μια χαρά bullying κάναμε σε όποιο παιδάκι μας έμοιαζε διαφορετικό. Το “χοντρό”, το “άσχημο”, το “καθυστερημένο”.
Τα παιδιά είναι σκληρά και οτιδήποτε τους φαίνεται διαφορετικό το βάζουν στο περιθώριο. Η σκέψη τους είναι λίγο γραμμική, αν δεν είναι όπως εγώ είναι αλλιώς άρα μπορώ να τον κοροϊδέψω. Η σκέψη τους δεν φτάνει λίγο παραπέρα, μήπως το παιδάκι αυτό στεναχωρεθεί, μήπως πληγωθεί, μήπως εύκολα θα μπορούσα να είμαι κι εγώ στη θέση του για κάθε πιθανό και απίθανο λόγο. Μήπως κάποιες φορές ο Γιάννης χτυπάει και κλοτσάει απλά γιατί αυτός είναι ο τρόπος του να πει “Είμαι κι εγώ εδώ, παίξτε μαζί μου! Και είμαι πολύ θυμωμένος που με κοροϊδεύετε”. Και επίσης τα παιδιά, όπως και όλοι μας εδώ που τα λέμε, θέλουν να ανήκουν κάπου, σε κάποια παρέα, σε κάποια ομάδα, σε κάποια μάζα. Κι όταν η μάζα λέει “τώρα κοροϊδεύουμε τον Γιάννη”, όλοι οφείλουν να υπακούσουν.
Κάπου εδώ όμως έρχεται ο δικός μας ρόλος, ο ρόλος των γονιών και των δασκάλων. Ο ρόλος όλων όσων είναι υπεύθυνοι για την παιδεία των παιδιών, όσων έχουν επωμιστεί την ευθύνη να προσφέρουν στην κοινωνία ανθρώπους με ενσυναίσθηση και και όχι ούγκανους χουλιγκάνους. Γιατί να την χέσω την προπαίδεια και τη ρομποτική αν δεν έχει μάθει το παιδί μου πρώτα απ’ όλα να σέβεται τους άλλους και να μπορεί να βάζει τον εαυτό του στη θέση του διπλανού.
Της μίλησα της Δανάης. Της μίλησα για τα συναισθήματα του Γιάννη, για το πόσο μόνος και θυμωμένος νιώθει και τη ρώτησα πώς θα ένιωθε κι η ίδια αν ήταν στη θέση του. “Μα μαμά, εγώ δεν κάνω σαν μωρό!”, μου απάντησε. Είπαμε, γραμμική σκέψη. Δυσκολεύονται να μπουν στα παπούτσια του άλλου. Της ξαναμίλησα πάλι και πάλι. Όταν τη ρώτησα μετά από μέρες για τον Γιάννη μου είπε πως τον κορόιδεψαν όλα τα παιδιά εκτός από αυτήν. Είμαι πολύ περήφανη για σένα, της απάντησα. Μήπως τώρα να πεις στις πιο κοντινές σου φίλες γιατί αποφάσισες να μην κοροϊδεύεις πια τον Γιάννη; Μπορεί να το σκεφτούν κι αυτές, όπως το σκέφτηκες κι εσύ.
Ο κόσμος αλλάζει πετραδάκι πετραδάκι. Από το κάθε σπίτι, από τον κάθε γονιό, από τον κάθε δάσκαλο. Για να σταματήσουμε επιτέλους να διαβάζουμε για παιδιά που αναγκάζονται να γλείψουν τουαλέτες ή για παιδιά που καταλήγουν στο νοσοκομείο από 10 νταήδες συμμαθητές τους πρέπει να δουλέψουμε όλοι. Πρέπει να μιλάμε συνέχεια στα παιδιά μας για το πόσο δεν είναι καθόλου μαγκιά η κοροϊδία του διαφορετικού, δεν είναι καθόλου μαγκιά να απαντάω με ξύλο στο ξύλο, δεν είναι καθόλου μαγκιά να κάνω περίγελο κάποιον που θεωρώ κατώτερο, δεν είναι καθόλου μαγκιά να πληγώνω ανθρώπους. Είναι όμως πολύ μεγάλη μαγκιά να βρω το σθένος να πάω κόντρα στο σύνολο που έχει αποφασίσει πως σήμερα γελάμε με τον Γιάννη και αύριο βάζουμε στο στόχαστρο τη Μαρία.
Βεβαίως και πρέπει να υποκινούμε τα παιδιά να μας μιλάνε για την καθημερινότητά τους γιατί μόνο έτσι θα προλάβουμε το ενδεχόμενο να πέσουν θύματα bullying. Και βεβαίως πρέπει να υποκινούμε τα παιδιά να μας μιλάνε για την καθημερινότητά τους για να σιγουρευτούμε πως δεν είναι αυτά που ασκούν bullying σε άλλους.
Όμως αυτές είναι μόνο οι δύο όψεις του νομίσματος. Υπάρχει και μια τρίτη, η πιο μεγάλη και η πιο επικίνδυνη. Που λέει πως πρέπει να υποκινούμε τα παιδιά να μας μιλάνε για την καθημερινότητά τους γιατί έτσι ίσως τα προλάβουμε από το να πέσουν θύματα της μάζας που στηρίζει/ ακολουθεί/σφυρίζει αδιάφορα στο bullying που δέχεται κάποιο άλλο παιδάκι. Γιατί είναι γλυκό να ανήκεις στη μάζα. Και εύκολο. Όμως πολλές φορές είναι και πολύ επικίνδυνο. Για το ολοκαύτωμα δεν έφταιγαν μόνο οι στρατηγοί και οι “εγκέφαλοι” πίσω από αυτούς αλλά και ο απλός λαός που είτε “δεν είδε” είτε είδε αλλά σώπασε.
Να θυμάστε πως για κάθε Γιαννάκη στο Χαλάνδρι, για κάθε Βαγγέλη Γιακουμάκη στα Γιάννενα, για κάθε “Μαρία” που γλείφει τουαλέτες στη Θεσσαλονίκη, για κάθε 17χρονο που του πατάνε το κεφάλι στο Βύρωνα, υπεύθυνη είμαι εγώ, είσαι κι εσύ, είμαστε όλοι μας.
