Άρης Δημοκίδης
Στη στήλη ”Πώς Έγραψα”, ζητώ από Έλληνες συγγραφείς να μου περιγράψουν τις αναμνήσεις τους για το πρώτο ή το πιο πρόσφατό τους έργο.
Λέει η Κατερίνα Ζυγούρα:
Τα «Κύματα Ακίνητα» είναι η δεύτερη ποιητική μου συλλογή, η οποία κυκλοφόρησε τον Ιανουάριο του 2021 από τις Εκδόσεις Βακχικόν. Η πρώτη μου ποιητική συλλογή «Κάτι μας διαφεύγει…» είχε εκδοθεί το 2014 από τις εκδόσεις iwrite.
Η γραφή ποιημάτων γεννιέται από ανάγκη έκφρασης, από δυσκολία επικοινωνίας αισθημάτων και σκέψεων, από ιδέες που σε κάνουν να δεις διαφορετικά τα ίδια πρόσωπα, τα ίδια μέρη, τις ίδιες διαδρομές του νου ή της καθημερινότητας. Όσο μελαγχολικές κι αν φαντάζουν αυτές οι ιδέες, σε κάνουν να χαμογελάς, ακριβώς γιατί σου δίνουν μια νέα πνοή, μια νέα οπτική του κόσμου. Αυτή η μικρή, πονηρή φλογίτσα που σου κλείνει συνενοχικά το μάτι είναι το δημιουργικό αίσθημα που σε πλημμυρίζει και σε παρασέρνει να πιστέψεις τόσο πολύ στη δύναμη της ιστορίας σου, στη δύναμη των λέξεων, ώστε να τις καταγράψεις, να συγκρατήσεις τη μορφή τους και να αφηγηθείς με ακρίβεια και σθένος αυτό που «ονειρεύτηκες». Τα περισσότερα ποιήματά μου ξεκίνησαν από φράσεις που επέστρεφαν επίμονα στο νου, καθώς περπατούσα στην πόλη. Κάπως συνδέεται η γέννηση του ποιήματος με την κίνηση, ίσως το ίδιο το περπάτημα με χαλαρώνει και με ταξιδεύει, ίσως είναι η συνεχής εναλλαγή ερεθισμάτων, ίσως είναι το έντονο αστικό τοπίο, δεν ξέρω. Πάντως, στην περίπτωσή μου, περπατώντας, νομίζω ότι το μυαλό και η καρδιά μου έρχονται σε αρμονία κι έτσι αναδύονται θαμμένες εικόνες και σκέψεις.
Πολλά ποιήματα γράφονται σχεδόν σε μια στιγμή, σαν να προϋπήρχαν μέσα μου και βρίσκουν εκείνη την ώρα τη διέξοδο, σαν ποτάμι λέξεων που βρήκαν την κοίτη τους και εκβάλουν «φυσικά» στο χαρτί μου. Ενώ, από την άλλη, αρκετά ποιήματα ξεκινούν από μία ιδέα και δομούνται με πιο διανοητικό τρόπο, αυτά είναι τα πιο «τεχνητά», τα πιο «δύστροπα» ποιήματα.
Σκεφτόμενη πως η στήλη φιλοξενεί κείμενα για το πώς γράφτηκε ένα βιβλίο, κατέληξα ότι αναγκαστικά αν θα προσπαθούσα να περιγράψω πως γράφτηκε αυτή η συλλογή, θα μιλούσα περισσότερο για το εκδοτικό και λιγότερο για το δημιουργικό κομμάτι, καθώς όταν γράφω έμμετρο λόγο, δεν έχω στο νου μου ένα ολοκληρωμένο βιβλίο. Για εμένα, το βιβλίο, ως ιδέα, έρχεται σε μια δεύτερη φάση και έχει να κάνει με την επικοινωνία των ποιημάτων και με την απόφαση για δημοσιοποίησή τους.
Η απόφαση να προχωρήσω σε μια νέα έκδοση ήταν αρκετά δύσκολη και χρειάστηκε αρκετός καιρός για να ωριμάσει μέσα μου η ιδέα, αλλά και για να συγκεντρώσω το υλικό μου. Γενικά, πιστεύω πολύ στην επίμονη δουλειά, στην πολλή εξάσκηση, στην ιδιαίτερη αγάπη κι όχι τόσο στις μεγάλες εμπνεύσεις και στο έμφυτο ταλέντο, οπότε γράφω πολλά κείμενα (πεζού ή έμμετρου λόγου), μου αρέσουν λίγα από αυτά που έχω γράψει κι έπειτα από αυτά που μου αρέσουν τελικά θα επιλέξω να μοιραστώ με άλλους, ή με το ευρύτερο κοινό, ακόμη λιγότερα.
Έτσι, ενώ συνέχιζα να γράφω αρκετά ποιήματα, έπρεπε να περάσουν τουλάχιστον 5-6 χρόνια από το προηγούμενο βιβλίο, για να αρχίσω πλέον συνειδητά να μαζεύω το υλικό μου και να ξαναβλέπω έργα που είχα γράψει το διάστημα 2011-2019. Η δημιουργία έχει μια απόσταση από τη δημοσιοποίηση, από την έκθεση του έργου στο κοινό και καθώς η θεματική της υπαρξιακής ανησυχίας με ψήγματα κοινωνικού προβληματισμού παρέμεινε η κυρίαρχη θεματική των έργων τόσο της πρώτης συλλογής όσο και των μετέπειτα ποιημάτων, η αγωνία για το αν μια νέα ποιητική συλλογή είχε να πει κάτι παραπάνω ήταν έντονη. Ερωτήματα όπως: «έχει εξελιχθεί η γραφή μου;», «έχει αλλάξει/ βελτιωθεί η οπτική μου;», «έχω ή, ίσως, ακόμη πιο σημαντικό, θέλω να πω κάτι παραπάνω;», «μήπως ανακυκλώνω τις ίδιες σκέψεις;» «μήπως ξαναγράφω το ίδιο ποίημα;» ήταν ερωτήματα που επέμεναν να ταράζουν τη δημιουργική διαδικασία και μάλλον είναι από αυτά που μένουν πάντα ανοιχτά και αναπάντητα, ούτως ή άλλως.
Παρόλα αυτά, κάπου στα μέσα του 2019 ένιωσα ότι ένα κεφάλαιο τόσο της ζωής μου, όσο κυρίως των ποιημάτων μου μπορούσε να κλείσει, να οριστικοποιηθεί μια μορφή τους μέσα σε μια νέα συλλογή. Έτσι γεννήθηκε η ιδέα και το σώμα της συλλογής και ξεκίνησε η αναζήτηση στέγης για το νέο βιβλίο.
Είχα μια πολύ καλή σχέση με τον εκδοτικό οίκο της πρώτης συλλογής, αλλά ένιωσα την ανάγκη να αναμετρηθεί η νέα συλλογή με νέους ειδικούς των εκδόσεων. Έτσι, στις αρχές του 2020, είχα «στημένο» το υλικό μου, αλλά μεσολαβώντας η υγειονομική κρίση του κορωνοϊού ανέβαλλα αρκετά την αποστολή του σε εκδοτικούς. Έφτασε ο Ιούνιος του 2020 για να αποφασίσω ότι μπορούσα να στείλω τη συλλογή σε εκδοτικούς οίκους που εκτιμούσα και θαύμαζα από τις δουλειές τους στις εκδόσεις ποίησης, εκδοτικούς που γνώριζα από βιβλία που είχα ήδη στη βιβλιοθήκη μου. Η εκδοτική περιπέτεια είναι κι αυτή μια διαδικασία που έχει ενδιαφέρον, αλλά και κόπο. Είχα επικοινωνία με αρκετούς εκδοτικούς, αλλά η απόφασή μου να προχωρήσω με τις εκδόσεις «βακχικόν» ήταν μια απόφαση που με δικαίωσε καθώς οι συγκεκριμένες εκδόσεις αγκάλιασαν και στήριξαν τη συλλογή.
Σχεδόν όλα τα ποιήματα είναι έργα της εποχής προ πανδημίας, αλλά η επιλογή του τίτλου έγινε στις αρχές της υγειονομικής κρίσης που βιώνουμε γι’ αυτό μοιάζει και τόσο επίκαιρος με σαφείς αναφορές στον εγκλεισμό, στην απομόνωση και στην αδυναμία που όλοι, λίγο πολύ, βιώσαμε. Η σωρευμένη ενέργεια και ανάγκη για επικοινωνία και επαφή όλων μας, μας έκανε ξαφνικά να μοιάζουμε με κύματα που είχαν ακινητοποιηθεί. Αν και αρχικά ο τίτλος είχε να κάνει περισσότερο με τον παράγοντα χρόνο και με την ιδέα του στιγμιότυπου.
Η φράση «Κύματα Ακίνητα», δανεισμένη από στίχο του ποιήματος «Άνεμοι Αναιμικοί» παίζει με την αντίφαση της κίνησης, ακινησίας και είναι ενδεικτική του τι συμβαίνει σε κάθε ποίημα της συλλογής.
Όλα τα ποιήματα, όπως κάθε ανθρώπινο έργο, μοιάζουν με στιγμές παγωμένες στον χρόνο, όπως οι φωτογραφίες, τα στατικά στιγμιότυπα της φουσκωμένης θάλασσας. Θέλουν να μεταφέρουν την κίνηση αλλά δεν μπορούν παρά να την εγκλωβίσουν για πάντα σε μια εικόνα ή σε λίγες λέξεις. Τα ποιήματα της ποιητικής συλλογής είναι κύματα ακίνητα που εμπεριέχουν μαζί τη συναισθηματική τρικυμία, αλλά και την απόπειρα αποκρυστάλλωσής της. Είναι όμως και κύματα αδύναμα, που δεν έσκασαν, κύματα που δεν παρέσυραν όσα θα μπορούσαν, είναι κύματα ακίνητα, ακριβώς όπως και οι άνθρωποι σε μια πανωλόβλητη κοινωνία, σύμφωνα με τον Φουκό, ή όπως εμείς στην κορωνοϊοπληκτη κοινωνία του σήμερα.
Παρόλα αυτά, ελπίζω τα ποιήματα να έχουν τη δύναμη να παρασύρουν τους αναγνώστες σε μία διαφορετική, αρκετά ενδιαφέρουσα όσο και ποιητική οπτική της υπαρξιακής μπόρας του ανθρώπου. Ελπίζω να έχουν τη δύναμη να κινήσουν και να συγκινήσουν.
